Suriye'de Türkiye ve Rusya’nın ortak devriyelerinin artması ne anlama geliyor?
Font Size
Suriye'de Türkiye ve Rusya’nın ortak devriyelerinin artması ne anlama geliyor?
Haziran 2022 boyunca, Türk ve Rus tarafları, iki Rus askeri helikopterinin eşlik ettiği her iki taraftan 4 askeri zırhlı aracın katıldığı 8 ortak devriye gerçekleştirdi. Bu sayı, Soçi Mutabakatı (2019) hükümlerinin, özellikle de PKK unsurlarının Suriye-Türkiye sınır şeridinin 30 km güneyine çekilmesiyle ilgili maddenin uygulanmasını izleme aracı olan mekanizmanın başlatılmasından bu yana ortalama 3-5 devriye arasında değişen aylık ortalamanın iki katına denk geliyor.
Ortak devriye sayısındaki bu benzeri görülmemiş artış, Türkiye’nin SDG kontrolündeki bölgelerde PKK’ya karşı yeni bir askeri operasyon başlatma ihtimalinin artmasıyla aynı zamana denk geliyor.
Haziran ayında gerçekleştirilen devriyeler, her zamanki ana rota olan Aynel-Arab/Kobani’nin doğu ve batı kırsalı, Derbasiye kırsalı ve Malikiye/Derik’in kuzey kırsalı arasında gerçekleşti.
Devriyelerin rotası şu şekildeydi: Haseke’nin kuzeyindeki Malikiye/Derik’e bağlı “Alyan” petrol bölgesinde iki ortak devriye, ABD kuvvetleri için önemli bir konuşlanma alanı olarak kabul edilen Derbasiye bölgesinde iki devriye. Bu devriyeler 2022’nin başından bu yana bu bölgede gerçekleşen ilk devriyeler. Dört devriye ise Aynel-Arab/Kobani kırsalında gerçekleştirildi.
28 Haziran’da, Haseke’nin kuzeydoğusundaki Malikiye/Derik bölgesinde gerçekleştirilen devriyelerden birkaç gün sonra; Türk SİHA’ları, aynı bölgede bulunan Han el-Cebel köyünde, PKK unsurlarını ve Suriye ve Irak’ta kendi kontrol bölgelerindeki tünelleri kazmak için tuttukları işçileri taşıyan iki askeri aracı hedef aldı.
Bu operasyonu diğerlerinden ayıran şey, Suriye-Türkiye-Irak sınır üçgeninde ABD kuvvetlerinin konuşlandığı bölgenin tam merkezinde gerçekleşmiş olmasıdır. Hava saldırısı Amerikan kuvvetleri tarafından askeri nokta olarak kullanılan ve askeri helikopter pisti bulunan Rubariya köyündeki tarım amaçlı kullanılan havaalanına sadece 3 km uzaklıkta yer alıyor. Bu da operasyonun başarılı olması için iki taraf arasında koordinasyon olduğunu gösteriyor.
Hava saldırısının yeri, Haziran 2022’de Rus ve Türk tarafları arasındaki ortak devriye yollarının sayı ve çeşitliliğindeki önemli değişiklik göz önüne alındığında, şunları söylemek mümkündür: Bu değişikliklerin çeşitli anlam ve amaçları vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Rusya ve Türkiye arasındaki Soçi Mutabakatı’nın (2019) uygulanmasını izleme aracı olarak ortak devriyelere yönelik karşılıklı taahhütler yenilendi. Ankara’nın 2022’nin ilk çeyreğinde bu aracın etkinliğine olan güveninde gözle görülür bir düşüş yaşanmıştı. Bu da ortak devriyelerin sayısının azalmasıyla görünür hale gelmişti. Bununla eşzamanlı olarak Türkiye, PKK’nın lider ve kadrolarına yönelik hava operasyonlarını arttırmıştı. Ayrıca SDG’nin kontrolündeki bölgeleri hedef alan büyük bir askeri operasyon düzenleyeceğini açıklamıştı.
• PKK unsurlarının ve kadrolarının takibi ve hedef alınmasında ABD ve Türk güçleri arasındaki koordinasyon düzeyinde yükselme görülüyor. Washington’ın bu kolaylaştırması, Ankara’nın Fırat’ın doğusuna askeri operasyon başlatmasını engelleme istemesinin bir sonucu olabilir. Dolayısıyla Soçi Mutabakatı’na (2019) göre Suriye’nin kuzeydoğusundaki ateşkesin devam etmesini istemiş olabilir.
Bunlara göre, Türkiye’nin muhtemel askerî harekâtı, en azından kısa ve orta vadede Fırat’ın doğusundaki alanları etkilemeyecektir. Operasyon daha çok Fırat’ın batısındaki bölgelerle Tel Rıfat veya Menbiç’le sınırlı kalabilir. Önümüzdeki dönemde SDG’nin kontrolündeki bütün bölgelerde PKK’ya yönelik hava operasyonlarında önemli bir artış yaşanması bekleniyor.
Fırat’ın doğusundaki ortak devriyelerin yüksek oranda devam etmesi şu anda Rusya, Türkiye ve ABD’nin farklı derecelerde çıkarına görünüyor. Ancak taraflardan en az birinin tavır değiştirmesiyle gerileyecektir. Ankara’nın yeni bir askeri harekat düzenlemesi durumunda Moskova veya Washington olumsuz bir tavır alabilir.
