Rusya Suriye'de Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün Çalışmalarına Neden Karşı Çıkıyor?
Eyl 18, 2025 1679

Rusya Suriye'de Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün Çalışmalarına Neden Karşı Çıkıyor?

Font Size

Rusya, Suriye'nin kimyasal silah programının ortadan kaldırılmasına ilişkin 2118 (2013) sayılı BM kararının uygulanmasına yönelik Güvenlik Konseyi toplantılarında, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (OPCW) ve soruşturma ekiplerinin çalışmalarına karşı göstermiş olduğu sert tutumunu sürdürmektedir. Bu durum, 8 Aralık 2024'te Esad rejiminin düşmesinin ardından yeni Suriye hükûmetinin örgütün Suriye topraklarında faaliyet göstermesine ve soruşturma ekiplerini görevlendirmesine izin vermesinin ardından gerçekleşmiştir. O zamandan bu yana, bu ekipler dört defa denetim ziyareti gerçekleştirmiştir.

Rusya, Esad rejimi döneminde, örgütü, çalışmalarını siyasete alet etmekle, kimyasal silah meselesini, rejimi Cenevre müzakerelerinde 2254 (2015) sayılı Karar uyarınca siyasi bir çözüm için taviz vermeye zorlamak için kullanmakla, insani yardımın sınırlardan geçişine izin verme, insan hakları ihlalleri, uyuşturucu üretimi ve ihracatı ile terörle mücadele konusunda tavrını değiştirme konusunda tavizler vermesi için baskı yapmakla suçlayarak tutumunu haklı göstermeye çalışmıştır.

Rusya, Esad rejiminin düşmesinin ardından, örgütün aylık raporlarını ve soruşturma ekiplerinin elde ettiği sonuçları sürekli olarak sorgulamış, Suriye'ye kalıcı bir BM soruşturma misyonu gönderilmesine itiraz etmiştir. Bu tutumunu, kanıtların tahrif edilmesi ve eski rejime hesap sorulması için suç uydurulması olasılığını gerekçe göstererek savunmuş ve Suriye'deki mevcut siyasi durum göz önüne alındığında, kimyasal silah sorununun yeni hükûmet için bir öncelik olmadığını belirtmiştir.

Rusya, mevcut koşullar altında yeni örneklerin uygun şekilde toplanması veya bunların kuluçka dizileri hakkında konuşmanın imkansız olduğuna inanmaktadır. Suriye bir dizi varoluşsal sorunla karşı karşıya bulunmaktadır. Egemenliğini, bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve birliğini korumak, devlet kurumlarını oluşturmak, genel seçimlere hazırlanıp gerçekleştirmek, devletin güç kullanımı konusundaki tekelini yeniden tesis etmek, terörist grupların tehditlerine karşı koymak, ekonomisini yeniden inşa etmek için mücadele ederken istikrar hala uzak gözükmektedir, ülke etnik ve mezhepsel çatışmalardan muzdariptir ve “geçiş dönemi yönetimi”nin Suriye topraklarının bir kısmı üzerinde hiçbir kontrolü bulunmamaktadır.

Rusya, BM'nin yeni suçlamalarının ulusal uzlaşıyı etkileyecek “çılgınca” provokasyonlara yol açacağını düşünmektedir. Bu nedenle Rusya, Güvenlik Konseyi üyelerine, Suriye'nin kimyasal silah sorununa karşı nasıl bir yaklaşım belirleneceğine dair herhangi bir karar almadan önce Suriye'deki iç siyasi durumu dikkate almaları çağrısını yinelemektedir. Konsey'in tüm üyeleri bunu anlamalı ve bu konuda daha fazla ilerleme kaydetmelidir.

Rusya'nın Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün çalışmalarına itirazı, büyük ölçüde Esad rejiminin kimyasal silah programının oluşturulması konusundaki rolünün ortaya çıkmasından duyduğu korkuya dayanmaktadır. Bu korku, son olarak daha önce bildirilmemiş bir tesiste sinir gazı izlerinin bulunmasıyla daha da artmış ve Esad rejiminin Suriye halkına yönelik birçok saldırıda kimyasal silah kullanması konusunda Rusya'nın rolünün ortaya çıkması, Güvenlik Konseyi'nin bu programın imha edilmesini talep eden 2118 sayılı kararı kabul etmesine yol açmıştır. Ayrıca, Rusya'nın bu silahları kullanan tarafların ve kişilerin tespit edilmesine ve sorumlu tutulmasına itiraz etmesinin nedeni, rejimin düşüşünden sonra Rusya'ya kaçan bazı kişilerin kimliklerinin ortaya çıkmasına neden olabilecek olması ve bu konuda Rusya'ya, talep edildiğinde bu kişileri uluslararası mahkemelere teslim etmesi için baskı uygulanabilecek olmasıdır.

Sonuç olarak, Rusya'nın kimyasal silahlar konusundaki tutumu, özellikle iki tarafın karşılıklı ziyaretlerinden sonra, yeni Suriye hükûmeti ile ilişkilerin iyiye gitmesinden ayrı tutulabilir. Moskova'nın tutumu, kimyasal silah programındaki rolü nedeniyle kendisini etkileyebilecek sonuçlarla karşılaşması, Güvenlik Konseyi'nde tam bir anlaşma sağlanmadan soruşturma komitelerinin kurulması ve bu komitelere yetki ve görevlerin verilmesi konusunda Amerikan ve Batı politikalarını desteklemekten kaçınma isteği ile ilgili olabilir.